In de vitrinekast: wie bepaalt de geschiedenis?
Jonas Roelens, Gangmaker gender
De val van het Romeinse Rijk? 476. De ‘ontdekking’ van Amerika door Columbus? 1492. De Franse Revolutie? 1789.
Sommige jaartallen zijn stevig verankerd in ons collectief geheugen. Vermoedelijk kon u de bovenstaande vragen makkelijk beantwoorden of zaten de jaartallen ergens in uw geheugen begraven.
Maar de uitvinding van de anticonceptiepil? Of de industriële productie van de latex condoom? Dat soort ‘mijlpalen’ staan zelden op de tijdslijn boven het schoolbord. Daarop delen we geschiedenis bevattelijk op in periodes die door iconische momenten en breuklijnen van elkaar gescheiden worden. Opvallend vaak hebben we daarbij aandacht voor politieke en militaire gebeurtenissen. Leuk voor caféquizzers, maar wat zéggen die jaartallen over het alledaagse leven in het verleden? En wat zegt onze keuze voor politieke feiten gepleegd door grote namen over onze prioriteiten en onze blik op dat verleden?
Dat er ergens in Rome een keizer onttroond werd, had amper een directe impact op het alledaagse leven van miljoenen inwoners van het desintegrerende rijk. Maar dat de Belgische arts Ferdinand Peeters in 1960 een anticonceptiepil ontwikkelde die een jaar later als Anovlarop de markt kwam, beïnvloedde de emancipatie en seksualiteitsbeleving van miljoenen vrouwen wereldwijd. (Voor de quizzers: al in 1957 had de Amerikaan Gregory Pincus een anticonceptiepil op de markt gebracht, maar die veroorzaakte zoveel bijwerkingen dat ze amper gebruikt werd).
Laat deze vitrine een uitnodiging zijn om in het jaartal 2024 het verleden én het heden te bekijken los van de gebruikelijke denkkaders en mijlpalen. Ook de mijlpaal van de anticonceptiepil is relatief. Vandaag wordt die door heel wat vrouwen niet als bevrijding, maar als vloek gezien wegens de bezorgdheid rond hormonale medicijnen. Waar blijft trouwens de mannenpil en waarom hebben farmaceutische bedrijven dat alternatief nooit echt bestudeerd? Genderverhoudingen bepalen onbewust mijlpalen in het verleden en het heden…
