De kracht van het netwerk: drie leading ladies over samenwerking in de cultuur
Waar liggen de kansen en uitdagingen voor een cultuurorganisatie? Onze Gangmaker ‘netwerk’ Jasper Gheysen vroeg het aan drie sterke vrouwelijke stemmen, die elk op hun manier tonen hoe cruciaal samenwerking en verbinding zijn.
‘Vertrek van je eigen sterktes’
Claire Tillekaerts / Film Fest Gent
Wat betekent netwerken voor jou?
“Voor culturele organisaties zijn partnerschappen onvermijdelijk, maar niet als ‘verplicht nummer’. Netwerken mag nooit een doel op zich zijn. Het begint bij de kwaliteit van je product. Pas als je naam en reputatie hebt, openen netwerken zich.”
Welke rol zie je voor bedrijven in cultuur?
“Er is nog veel marge om de bedrijfswereld te betrekken. Maar altijd met de vraag: what’s in it for them? Vroeger volstond een sponsorbanner, maar die tijden zijn voorbij. Bedrijven willen via cultuur unieke ervaringen creëren voor hun klanten of medewerkers. Dan wordt een partnerschap méér dan sponsoring: het wordt wederkerig.”
Wat kan de cultuur leren van bedrijven?
“Bedrijven vertrekken altijd vanuit hun sterkte. Cultuurhuizen zouden hetzelfde moeten doen: wat is je unieke waarde, je unique selling point (USP)? Waarom zou een bedrijf met jou in zee gaan? Zolang er geen win-win is, houdt een samenwerking niet stand. Dat vraagt lef: niet enkel rekenen op overheidsgeld, maar zelfbewust tonen wat je te bieden hebt. Vertrekken van je eigen sterktes.”
Welke uitdagingen zie je voor de sector?
“De verhouding tussen cultuur en bedrijfswereld is veranderd: de klassieke sponsoring is voorbij, bedrijven zitten zelf in crisis. Tegelijk staan cultuurhuizen onder druk door stijgende kosten en besparingen. Veel huizen zitten in een catch 22: minder middelen leiden tot lagere kwaliteit, en dat maakt het nog moeilijker om partners aan te trekken. De uitdaging is groot: cultuur moet zichzelf heruitvinden, een jonger publiek vinden en tegelijk duurzame partnerschappen bouwen. Alleen zo kan je overeind blijven.”
Claire Tillekaerts is voorzitter van Film Fest Gent en gewezen ceo van Flanders Investment & Trade. Ze zetelt bij de Nationale Bank van België, Proximus, Nationaal Orkest van België, imec en Het Laatste Nieuws.
‘Alles draait om verbinden en kansen creëren’
Els Buffel / Kunstwerkt
Hoe groot is jullie netwerk, en waarom is dat zo belangrijk?
“Wij werken voor elke amateur-beeldend kunstenaar in Vlaanderen en Brussel. Dat zijn er tienduizenden. Met ons kleine team bereiken we via Atelier In Beeld alleen al zo’n 3.000 deelnemende kunstenaars op 1.600 locaties. Ons doel is kunstenaars zichtbaar maken én het publiek laagdrempelig in contact brengen met kunst: je hoeft geen museum binnen te stappen, je kan gewoon langsgaan in het atelier van je buur.”
Welke voordelen biedt dat netwerk voor kunstenaars?
“Wij verbinden kunstenaars met elkaar, met het publiek en met lokale besturen. Gemeenten gebruiken ons netwerk om kunstenaars in hun regio te vinden. Wij stimuleren fair pay, geven advies, organiseren workshops en ontwikkelen verder onze portfolio-website. Daar kunnen kunstenaars hun werk tonen en inschrijven op open calls. Zo creëren we kansen en versterken we lokale netwerken.”
Wat kan er nog beter?
“De grootste vraag blijft: toonkansen. Kunstenaars willen hun werk laten zien. We geven die vraag door aan lokale spelers en organiseren zelf expo’s, soms met jury en soms zonder selectie. Daarnaast is er veel nood aan ontmoeting: beeldend kunstenaars werken vaak alleen. Wij stimuleren dat ze elkaar leren kennen. Uiteindelijk draait alles om zichtbaar maken, verbinden en kansen creëren. Dat is de waarde van ons werk en ons netwerk.”
Wat kan de muzieksector daarvan leren?
“Niet de organisatie staat bij ons centraal, maar de kunstenaar, zijn noden. In die zin is onze manier van werken misschien inspirerend voor de muzieksector: hoe kan je jezelf opstellen als facilitator, als iemand die ruimte maakt en drempels wegneemt?
Els Buffel is projectcoördinator van het open-atelier-weekend Atelier In Beeld voor Kunstwerkt vzw. Ze werkte eerder voor de sociale en participatieve projecten van Klarafestival.
‘Het DNA van beide organisaties moet overlappen’
Sophie Detremmerie / Gent Festival van Vlaanderen
Hoe overtuig je externe partijen zoals bedrijven om in klassieke muziek te investeren?
“De tijden van sponsoring ‘om de cultuur zelf’ zijn voorbij. Vandaag moet je een maatschappelijk relevant verhaal vertellen. Bedrijven investeren in thema’s als duurzaamheid, jongeren of sociale rechtvaardigheid, zeker als die aansluiten bij hun eigen missie of doelgroep.”
Welke balans zoek je tussen commerciële zichtbaarheid en artistieke autonomie?
“Artistieke autonomie blijft altijd het uitgangspunt. Het is fijn als je inhoudelijk kan samenwerken, maar je moet het evenwicht bewaken. Wat jij als artistiek verantwoordelijke wil, moet overeind blijven. Dat vraagt transparantie en open gesprekken met sponsors.”
Wat maakt een partnership duurzaam?
“In de eerste plaats: tijd. In jaar 1 leer je elkaar kennen, in jaar 2 begin je te implementeren en in jaar 3 kan je je verdiepen. Daarnaast moet het DNA van beide organisaties kloppen. Er moet een overlap zijn in waarden en in doelgroep.”
Wat is de sterkte van je eigen netwerk?
“Alles begint bij mensen. Zonder vertrouwen en relaties raak je nergens. Een cold call levert niets op: het is altijd de menselijke band die de weg opent.”
Sophie Detremmerie is zakelijk leider van Gent Festival van Vlaanderen en het STROOM-festival in de Scheldevallei. Ze heeft meer dan 20 jaar ervaring bij grootschalige cultuurevenementen, waaronder het Klarafestival in Brussel en de World Choir Games 2021.
Conclusie
Duurzame samenwerkingen, sponsoring en publiekswerking zijn in de cultuursector belangrijker dan ooit. De drie interviews tonen hoe divers de kracht van een netwerk kan zijn: van persoonlijke relaties die vertrouwen scheppen, over een breed veld van amateurkunstenaars, tot de strategische brug tussen cultuur en bedrijfsleven. Wat mij vooral treft, is dat telkens opnieuw de mens centraal staat: het verhaal, de ontmoeting, de match. Ik wil verder onderzoeken wat een goed netwerk betekent, hoe je mensen en partijen met elkaar in verbinding kan brengen, en hoe de kracht van je netwerk je succes kan bepalen.
