Fantastisch
Een column van Florestan Bataillie
Kijkt u ook soms zo vol verwondering naar het leven? Zonder twijfel gebeurt dat gadeslaan geregeld met gefronste wenkbrauwen, maar wanneer we datgene wat ons blikveld vertroebelt buiten beschouwing laten, dan stellen we vast dat er zich dagelijks fantastische dingen voordoen. Fantastisch, in de zin van grandioos en formidabel, maar zeker ook met de connotatie verzonnen of onwerkelijk.
Neem nu de driebandanemoonvis, ook wel bekend als de clownvis – de bekendste ervan genaamd Nemo. Alle clownvissen worden als mannetjes geboren. Enkel de vis die sterk genoeg is om de top van hun groep te bereiken, krijgt een speciale prijs: de transformatie tot vrouw. Zij wordt het enige vrouwtje en heeft het alleenrecht om met de op één na sterkste te paren en het voortbestaan van de soort te vrijwaren. Als de mensheid hun natuurlijke habitat niet verwoest tenminste.
Het leven is een fantastische symfonie. Wat de bedoeling juist is, daar zijn we nog niet helemaal aan uit. Veel componisten bezongen dit leven met hun eigen symfonieën, denk aan Beethovens ‘Pastorale’ of Mahlers ‘Derde’. Muziek kan ergens over gaan of niet. En zelfs al gaat het nergens over, dan nog roept het bij de luisteraar vaak beelden op. Dus echt abstract is het eigenlijk nooit.
In de omgekeerde richting kan je je de vraag stellen of dat wat bedoeld wordt met de muziek ook daadwerkelijk zo bij de luisteraar overkomt. Voor deze laatste uitdaging staat u bij de beluistering van de ‘Symphonie Fantastique’.
In dit magistrale werk van Berlioz klopt werkelijk alles. Ten eerste is er de uitgekiende (en alleen al door het gebruik van vier harpen toen revolutionaire) orkestratie. Ten tweede hangt aan deze symfonie een verhaal vast, en dat is voor de instrumentale muziek de eerste keer in de geschiedenis dat dit zo in detail wordt meegegeven. En geloof het of niet, ook hier betreft het een paringsritueel.
Een jongen ziet een meisje en is compleet van zijn melk. Of hij zich nu afzondert in de natuur of in de drukke stad begeeft, altijd maar zit ze hem als een idée fixe op de hielen. Het kwelt hem in die mate dat ze misschien niet de zijne zou kunnen worden dat hij zich op hallucinogene middelen stort. Hij neemt opium, maar belandt in een bad trip. Hij droomt dat hij haar vermoord heeft en op het schavot onthoofd wordt voor zijn gruwelijke misdaad. Op zijn begrafenis verzamelen zich geesten, tovenaars, monsters en op een zeker moment ook zijn geliefde. In een wilde, duivelse orgie komt de symfonie tot ontknoping.
Een briljante orkestratie.
Een meesterlijke opbouw.
Een bedwelmende droomwereld.
Fantastisch.
Florestan Bataillie is pianist, componist, schrijver en maakt theatervoorstellingen over klassieke muziek. Hij schreef zijn column bij dit concert op vraag van Muziekcentrum De Bijloke
