Over Gurdjieff

George Ivanovitsj Gurdjieff, geboren in Armenië, was componist, dansleraar en een van de meest invloedrijke spirituele figuren van de 20e eeuw.  Op zoek naar meer kennis dan boeken hem konden bieden, ondernam hij uitgebreide reizen door Armenië, de Kaukasus, het Midden-Oosten, Iran, Egypte, Centraal-Azië, India en Tibet. Onderweg dompelde hij zich onder in de muziek, rituelen en tradities van verschillende culturen en leerde hij van fakirs, yogi's en monniken. Door deze transformerende ervaringen ontwikkelde Gurdjieff een methode die bekend staat als “Het Werk”, een methode gericht op het bereiken van een evenwichtige ontwikkeling van lichaam, emoties en geest. Deze methode was bedoeld om mensen te doen ontwaken uit wat Gurdjieff omschreef als een staat van “hypnotische waakslaap”, waardoor ze hun volledige potentieel en zelfbewustzijn konden realiseren.

Gurdjieffs muziek put diep uit de culturen en spirituele tradities die hij tijdens zijn reizen ontmoette. Zijn composities, gecreëerd in de jaren 1920, werden mondeling gedicteerd aan zijn leerling, de in Oekraïne geboren componist en pianist Thomas de Hartmann, en zijn voornamelijk gebaseerd op piano. Levon Eskenians arrangementen voor het Gurdjieff Ensemble herontwerpen deze composities en passen ze aan voor traditionele instrumenten uit het Midden-Oosten. Deze arrangementen presenteren Gurdjieffs muziek in haar natuurlijke culturele context, waardoor de levendige en authentieke kwaliteiten worden versterkt.

Aangezien Gurdjieffs vader een ashugh (Armeense bard) was, en hij opgroeide in een omgeving die doordrenkt was van de ashugh-traditie, verkent dit programma ook het bredere erfgoed van Armeense barden. Het bevat werken van beroemde ashughs als Jivani (1846-1909), Baghdasar Dpir (1683-1768) en de legendarische Sayat-Nova (1712-1795).
De ashughs zijn kunstenaars die een diep begrip hebben van de menselijke conditie en spirituele waarheden kunnen overbrengen door middel van hun muziek en poëzie. De gusan-traditie begon in het prechristelijke Armenië, zette zich voort doorheen de eeuwen, en werd in de late Middeleeuwen getransformeerd tot ashugh-kunst. Het leverde belangrijke bijdragen aan het literaire en muzikale erfgoed van de Kaukasus en daarbuiten. Sayat-Nova, een grootmeester van deze kunst, was een veelzijdig kunstenaar die middeleeuwse Armeense lyrische poëzie combineerde met opkomende oosterse minstreellyriek om een nieuwe en levendige poëtische stijl te creëren. Zijn gedichten bevatten elementen uit oude bardische tradities, folkloristische verhalen, epische poëzie en christelijke bijbelse en mythologische zinspelingen, maar ook soefi-mystiek.

Sayat-Nova werd benoemd tot hofashugh door koning Erekle II van Georgië. Nadat hij verbannen werd van het hof en het land, en naar Perzië was gestuurd, werd hij eerst priester en vervolgens monnik, en verhuisde hij naar het klooster van Haghbat in Armenië. Zijn invloed kan niet worden onderschat en heeft zich eeuwenlang verspreid via enkele van de grootste artiesten in de Kaukasus.
“Dard Mi Ani” is een Armeens liefdeslied dat poëzie, verhalen en muziek mengt, geschreven in de tijd dat Sayat-Nova hofmuzikant was. Het is een gedicht dat universele thema's van liefde, verlies en de zoektocht naar spirituele vervulling verkent door het gebruik van metafoor en allegorie. In sommige van zijn gedichten kan het idee van menselijke liefde die wordt verheven tot het niveau van goddelijke liefde worden onderzocht en gevierd. 
“Ashkharhes Me Panjara e” is een Armeens poëtisch lied dat de essentie van Sayat-Novas spirituele zoektocht weergeeft. Over het geheel genomen is het gedicht een aangrijpende reflectie op de menselijke conditie en de zoektocht naar betekenis en doel in het leven.

Ashough Jivani was een vooraanstaande bard, zanger en dichter met meer dan 800 liederen in het Armeens, met romantische, ironische en realistische stijlen. Zijn werken worden gekenmerkt door hun improviserende en verhalende karakter. Het lied “Kankaravor Enker” verkent het thema van jaloezie en afgunst tussen vrienden en gebruikt levendige metaforen om de boodschap over te brengen.

Baghdasar Tbir was niet alleen dichter en musicus, maar ook wetenschapper, uitgever en onderwijzer. Hij werd geboren in Constantinopel onder het Ottomaanse Rijk en maakte in die stad deel uit van een grote Armeense gemeenschap. Dbirs publicaties varieerden van religieuze en theologische literatuur tot boeken over middeleeuwse geschiedenis en sociale, religieuze en morele kwesties. Dbir's “Zartir” is een Armeens lied, een fusie met elementen van moderne ashugh en oude liturgische muziek. Het stuk opent met de opzwepende woorden “Uit uw koninklijke sluimering: ontwaak, mijn genadige, ontwaak!” Deze teksten kunnen worden geïnterpreteerd als een metaforische oproep om te ontwaken uit een geestelijke sluimer of staat van onwetendheid. In het hele gedicht gebruikt Dbir allegorieën om dit idee over te brengen, waardoor een gevoel van transcendentie ontstaat.
De oproep om te ontwaken uit sluimering in het werk van Baghtasar Dbir resoneert met de lessen van Gurdjieff over persoonlijke ontwikkeling en zelfbewustzijn. In de wereld van vandaag, waar de verwoestende impact van oorlogen en aantasting van het milieu, veroorzaakt door ons gebrek aan respect voor de natuur, onmiskenbaar is, moeten we de oppervlakkige prioriteiten erkennen die ons persoonlijke leven beheersen. Ontwaken kan gebeuren door zelfobservatie.

Het concertprogramma eindigt met het Grote Gebed van G.I.Gurdieff, muziek geschreven op basis van lessen die Gurdjieff vond in een klooster in Kashgar. Deze stad is een samenvloeiing is van de vier beschavingen van de wereld: de oude Chinese beschaving, de oude Indiase beschaving en de christelijke en islamitische beschavingen. Al duizenden jaren is het een belangrijk knooppunt op de oude Zijderoute, die de oosterse en westerse werelden met elkaar verbond.

More stories